Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

amari N N

  • 1 amari-…

    prf L
    amer

    Dictionarium Latino-Gallicum botanicae > amari-…

  • 2 Si vis amari, ama

    If you wish to be loved, love. (Seneca)

    Latin Quotes (Latin to English) > Si vis amari, ama

  • 3 amarus

    ămārus, a, um [st2]1 [-] amer (au goût). [st2]2 [-] aigre (à l'oreille). [st2]3 [-] désagréable, pénible, rude. [st2]4 [-] mordant, piquant, sarcastique. [st2]5 [-] morose, acariâtre, acerbe.    - os amarum, Cels.: bouche amère.    - calices amariores, Cat.: coupes remplies de vin vieux.    - amari casus, Ov.: événements fâcheux.    - amarus rumor, Virg.: nouvelle pénible.    - amariorem me senectus facit, Cic.: l'âge me rend plus chagrin.    - voir amarum.
    * * *
    ămārus, a, um [st2]1 [-] amer (au goût). [st2]2 [-] aigre (à l'oreille). [st2]3 [-] désagréable, pénible, rude. [st2]4 [-] mordant, piquant, sarcastique. [st2]5 [-] morose, acariâtre, acerbe.    - os amarum, Cels.: bouche amère.    - calices amariores, Cat.: coupes remplies de vin vieux.    - amari casus, Ov.: événements fâcheux.    - amarus rumor, Virg.: nouvelle pénible.    - amariorem me senectus facit, Cic.: l'âge me rend plus chagrin.    - voir amarum.
    * * *
        Amarus, Adiectiuum, pen. prod. Amer.
    \
        Casus amari. Ouid. Adversitez.
    \
        Dicta amara. Ouid. Parolles fascheuses.
    \
        Lingua amara. Ouid. Langue injurieuse.
    \
        Os amarum. Corn. Cels. Quand on sent quelque amertume en la bouche.
    \
        Sales amari. Quintil. Broquars, ou Lardons picquans ou cuisans.
    \
        Amara curarum eluere. Horat. Oster les soulcis et chagrins.
    \
        Amarus rumor. Virg. Dur et amer.
    \
        Amara mulier. Terent. Aigre et aspre.
    \
        Amariorem me facit senectus. Cic. Plus fascheux.

    Dictionarium latinogallicum > amarus

  • 4 amo [1]

    1. amo, āvī, ātum, āre (Stamm AM, wovon auch amor u. amicus), lieben, aus Neigung od. Leidenschaft, Ggstz. odisse ( dagegen diligere = »lieben« aus Hochachtung, Ehrfurcht, Bewunderung usw., Ggstz. neglegere u. spernere; dah. steigernd bald eum a me non diligi solum, verum etiam amari, Cic. ep. 13, 47 in: bald non quo quemquam plus amem aut plus diligam etc., Ter. Eun. 96: u. verb., cum te semper amavi dilexi que, Cic. ep. 15, 7, 1), I) lieben aus Neigung, liebhaben, tu fac, quod facis, ut me ames teque amari a me scias, Cic.: alqm fraterne, Cic.: alqm mirifice, Cic.: alqm plurimum, Hieron.: fetus immoderate (v. Affen), Solin.: alqm ardenter, Plin. ep., ardentius et constantius, Suet.: alqm ex animo, singulari amore, Cic.: alqm magis quam oculos suos, Ter.: alqm plus oculis suis, Catull.: alqm corde atque animo suo, Plaut.: inter se, sich (unter einander), Cic.: corde inter se, Plaut.: inter propinquos amandus, Plin. ep.: amandos timet, quos colit violat, Sen. – dah. a) die parenth. Formel si me amas, wenn du mich lieb hast, mir zu Liebe (zu Gefallen), Cic. u.a. (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 9, 38). – b) der beteuernde Ausdruck, ita (sic) me di (bene) ament od. amabunt, so wahr mir Gott helfe, wahrhaftig, Plaut. u. Ter.: u. ellipt., ita me Iuppiter (sc. amet od. amabit), Plaut. u. als Gruß, di te ament, Megadore, grüß Gott! Plaut. – c) amare se od. ipsum, nur sich lieben, in sich verliebt-, von sich eingenommen sein, egoistisch denken (s. Sorof Cic. Tusc. 1, 111. Fritzsche Hor. sat. 2, 7, 31), Plaut. u. Cic.: u. so se ipse amans, ein Egoist, Cic.: ebenso omnia sua, für alles, was von einem selbst kommt, eingenommen sein, Quint.: u. hoc amat, dafür ist er eingenommen, Hor.: quin teque et tua amares, Hor. – d) amare alqm de od. in alqa re, od. quod etc., jmdm. für etw. sich verpflichtet fühlen, verpflichtet-, verbunden sein, Dank wissen (s. Hofmann Cic. Br. S. 124), ecquid nos amas de vicina isthac? Ter.: de raudusculo multum te amo, Cic.: in Atilii negotio te amavi, Cic.: te multum amamus, quod ea abs te diligenter parvoque curata sunt, Cic.: auch m. bl. Acc. pers., Ad. Soror, parce, amabo. Ant. Quiesco. Ad. Ergo amo te, bin dir sehr verbunden, Plaut.: Mi. Si vos tantopere istuc vultis, fiat. Aes. Bene facis; merito te amo, Ter.: u. so Credo igitur hunc me non amare (mit mir zufrieden sei). At ego me amavi (bin mit mir desto mehr zufrieden), quod mihi iam pridem usu non venit, Cic. – dah. der ellipt. Ausdr. der Umgangsspr., amabo od. amabo te (aber nie amabo vos etc.), eig. ich werde dir sehr verbunden sein (wenn du mir das sagst, tust u. dgl.), bei Bitten (= oro, quaeso, precor), sei so gut, ich bitte sehr, ich bitte schön, id, amabo, adiuta me, Ter.: amabo, quid ait? Ter.: da mihi operam, amabo, Plaut.: fac, amabo, Ter.: cura, amabo te, Ciceronem, Cic.: amabo te, advola, Cic.: m. folg. ut od. ne u. Konj. (s. Brix Plaut. Men. 424), amabo te, ut transeas, Ter.: amare ait te multum (er läßt dich schön bitten), ut deferas etc., Plaut.: amabo te, ne assignes, Cic. – e) etw. lieben, gern haben, Gefallen an etw. finden, α) m. Acc.: amavi amorem tuum, Cic.: prout ipse amabat litteras, Nep.: ne nimis amemus vitam et ne nimis oderimus, Sen.: amans hiatus Homerici suavitatem, Gell.: hoc (diesen Ausdruck) Arruntius amare coepit (gewann lieb), Sen.: amat otia, Verg.: qui superbiam in sese amarent (an sich gut hießen), in aliis reprehenderent, Gell.: v. Lebl., amat ianua limen, bleibt gern verschlossen, Hor.: nitidos et amoenos colores amant oculi, Augustin.: Nilus amet alveum suum, bleibe in seinem Bette, Plin. pan.: id (legumen) exilem amat terram, Col.: lens amat solum tenue magis quam pingue, Plin. – v. Abstr., ea quae secundae res amant, was das Glück gewöhnlich im Gefolge hat, Sall. Iug. 31, 4. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin., es gern sehen, hic ames dici pater atque princeps, Hor. carm. 1, 2, 50: amabat sibi pretia maiora dici earum rerum, quae etc., Lampr. Heliog. 29, 9. – dah. amare m. Acc. u. Infin. od. bl. Infin., wie im Griech. φιλειν u. im Deutschen lieben = etw. gern tun, zu tun gewohnt sein, pflegen (vgl. Kritz Sall. Iug. 34, 1. Bentley Hor. sat. 1, 4, 87), quae ira fieri amat, was der Zorn gern tut, Sall.: e quibus unus amet quavis aspergere cunctos, Hor.: amat unus quisque sequi vitam parentum, Ambros. – bei Spät. auch (wie φιλειν u. solere) unpers. (s. Deder. Dict. 1, 3), sicut in tali re fieri amat, Dict. Cret.: ut apud deum fieri amat, Auson. – II) jmd. lieben aus Leidenschaft, sinnlich lieben, in jmd. verliebt sein, alqm, Komik., Verg. u.a.: alqam misere, Ter.: alqam amare coepisse perdite, sich sterblich in eine verlieben, Ter.: qui amat, der Geliebte, Plaut., u. quod amo, amas, amat, meine, deine, seine Geliebte, Plaut. (vgl. Brix Plaut. trin. 242): si vis amari, ama, Sen.: ut ameris, amabilis esto, Ov.: ut ameris, ama, Mart.: u. bes. absol., wie unser lieben u. im Griech. εραν = »eine Geliebte, ein Mädchen haben, = sich halten«, u. euphem. = die Freuden der Liebe genießen, Ter., Sall. u. Hor. (s. Heindorf Hor. sat. 2, 3, 250. Kritz Sall. Cat. 11, 6): amare a lenone, Plaut. – Partic., a) amāns, antis, c., s. bes. (oben S. 354). – b) amātus, a, um, α) adj., geliebt, teuer, urbs, Lucan. 1, 508: unice amatus filius, Gell. 6 (7), 5, 3. – β) subst., amātus, ī, m., der Geliebte, Gell. 16, 19, 4. – u. amāta, ae, f., die Geliebte, Liv. 30, 14, 1. Amm. 15, 4, 6; 22, 9, 15. Augustin. serm. 161, 10 u. 302, 6. – / Archaist. Fut. exact. amasso, is, int, Plaut. Cas. 1001 u. 1002; mil. 1007; Curc. 578: 2. Pers. Plur. Imperat. Pass. ameminor, Diom. gramm. (I) 353, 24.

    lateinisch-deutsches > amo [1]

  • 5 fastidio

    fastīdĭo, īre, īvi (ĭi), ītum    - intr. avec gén. et tr. [st2]1 [-] être dégoûté de, avoir du dégoût, avoir de l’aversion, avoir de la répugnance; abs.: être dégoûté, être blasé, faire le dégoûté, prendre des airs dédaigneux, prendre de grands airs. [st2]2 [-] dédaigner, voir avec dédain, mépriser, repousser avec dédain, en avoir assez de.    - avec gén. comme taedet - fastidit mei (arch.), Plaut. Aul. 2, 2, 67: il me méprise.    - fastidimus bonorum, Lucil.: nous méprisons les richesses.    - fastidire preces alicujus, Liv. 34, 5, 13: repousser avec dédain les prières de qqn.    - (verba) dictu fastidienda sunt, Val. Max. 9, 13, 2: (paroles) répugnantes à dire.    - tu qui jocorum legere fastidis genus, Phaedr. 4, 7, 2: toi qui dédaignes lire ce genre de plaisanteries.    - a me fastidit amari, Ov. R. Am. 305: elle dédaigne mon amour.    - fastidiendis stomacchi est... Sen.: c'est la marque d'un estomac blasé (... d'un goût difficile).    - quid hic fastiditis? Plaut.: pourquoi faire ici le dégoûté?    - voir fastiditus.
    * * *
    fastīdĭo, īre, īvi (ĭi), ītum    - intr. avec gén. et tr. [st2]1 [-] être dégoûté de, avoir du dégoût, avoir de l’aversion, avoir de la répugnance; abs.: être dégoûté, être blasé, faire le dégoûté, prendre des airs dédaigneux, prendre de grands airs. [st2]2 [-] dédaigner, voir avec dédain, mépriser, repousser avec dédain, en avoir assez de.    - avec gén. comme taedet - fastidit mei (arch.), Plaut. Aul. 2, 2, 67: il me méprise.    - fastidimus bonorum, Lucil.: nous méprisons les richesses.    - fastidire preces alicujus, Liv. 34, 5, 13: repousser avec dédain les prières de qqn.    - (verba) dictu fastidienda sunt, Val. Max. 9, 13, 2: (paroles) répugnantes à dire.    - tu qui jocorum legere fastidis genus, Phaedr. 4, 7, 2: toi qui dédaignes lire ce genre de plaisanteries.    - a me fastidit amari, Ov. R. Am. 305: elle dédaigne mon amour.    - fastidiendis stomacchi est... Sen.: c'est la marque d'un estomac blasé (... d'un goût difficile).    - quid hic fastiditis? Plaut.: pourquoi faire ici le dégoûté?    - voir fastiditus.
    * * *
        Fastitio, fastidis, pen. prod. fastidiui, fastiditum, fastidire. Plaut. Rejecter quelque chose avec desdaing, Desdaigner.
    \
        Fastidire, cum infinitiuo. Quintil. Refuser à faire quelque chose.
    \
        A me fastidit amari. Ouid. Elle desdaigne et refuse mon amour, Elle ha à desdaing que je l'aime.
    \
        Fastidire preces alicuius. Liu. Ne daigner escouter les prieres d'aucun.
    \
        Omnia fastidis praeter pauonem. Horat. Tu ne fais compte de toutes les viandes, et n'en daignes manger, fois que du paon.
    \
        Fastidit mei. Plaut. Il me desdaigne, Je luy fasche.

    Dictionarium latinogallicum > fastidio

  • 6 amo

    1. amo, āvī, ātum, āre (Stamm AM, wovon auch amor u. amicus), lieben, aus Neigung od. Leidenschaft, Ggstz. odisse ( dagegen diligere = »lieben« aus Hochachtung, Ehrfurcht, Bewunderung usw., Ggstz. neglegere u. spernere; dah. steigernd bald eum a me non diligi solum, verum etiam amari, Cic. ep. 13, 47 in: bald non quo quemquam plus amem aut plus diligam etc., Ter. Eun. 96: u. verb., cum te semper amavi dilexi que, Cic. ep. 15, 7, 1), I) lieben aus Neigung, liebhaben, tu fac, quod facis, ut me ames teque amari a me scias, Cic.: alqm fraterne, Cic.: alqm mirifice, Cic.: alqm plurimum, Hieron.: fetus immoderate (v. Affen), Solin.: alqm ardenter, Plin. ep., ardentius et constantius, Suet.: alqm ex animo, singulari amore, Cic.: alqm magis quam oculos suos, Ter.: alqm plus oculis suis, Catull.: alqm corde atque animo suo, Plaut.: inter se, sich (unter einander), Cic.: corde inter se, Plaut.: inter propinquos amandus, Plin. ep.: amandos timet, quos colit violat, Sen. – dah. a) die parenth. Formel si me amas, wenn du mich lieb hast, mir zu Liebe (zu Gefallen), Cic. u.a. (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 9, 38). – b) der beteuernde Ausdruck, ita (sic) me di (bene) ament od. amabunt, so wahr mir Gott helfe, wahrhaftig, Plaut. u. Ter.: u. ellipt., ita me Iuppiter (sc. amet od. amabit), Plaut. u. als Gruß, di te ament, Me-
    ————
    gadore, grüß Gott! Plaut. – c) amare se od. ipsum, nur sich lieben, in sich verliebt-, von sich eingenommen sein, egoistisch denken (s. Sorof Cic. Tusc. 1, 111. Fritzsche Hor. sat. 2, 7, 31), Plaut. u. Cic.: u. so se ipse amans, ein Egoist, Cic.: ebenso omnia sua, für alles, was von einem selbst kommt, eingenommen sein, Quint.: u. hoc amat, dafür ist er eingenommen, Hor.: quin teque et tua amares, Hor. – d) amare alqm de od. in alqa re, od. quod etc., jmdm. für etw. sich verpflichtet fühlen, verpflichtet-, verbunden sein, Dank wissen (s. Hofmann Cic. Br. S. 124), ecquid nos amas de vicina isthac? Ter.: de raudusculo multum te amo, Cic.: in Atilii negotio te amavi, Cic.: te multum amamus, quod ea abs te diligenter parvoque curata sunt, Cic.: auch m. bl. Acc. pers., Ad. Soror, parce, amabo. Ant. Quiesco. Ad. Ergo amo te, bin dir sehr verbunden, Plaut.: Mi. Si vos tantopere istuc vultis, fiat. Aes. Bene facis; merito te amo, Ter.: u. so Credo igitur hunc me non amare (mit mir zufrieden sei). At ego me amavi (bin mit mir desto mehr zufrieden), quod mihi iam pridem usu non venit, Cic. – dah. der ellipt. Ausdr. der Umgangsspr., amabo od. amabo te (aber nie amabo vos etc.), eig. ich werde dir sehr verbunden sein (wenn du mir das sagst, tust u. dgl.), bei Bitten (= oro, quaeso, precor), sei so gut, ich bitte sehr, ich bitte schön, id, amabo, adiuta me, Ter.: amabo, quid ait?
    ————
    Ter.: da mihi operam, amabo, Plaut.: fac, amabo, Ter.: cura, amabo te, Ciceronem, Cic.: amabo te, advola, Cic.: m. folg. ut od. ne u. Konj. (s. Brix Plaut. Men. 424), amabo te, ut transeas, Ter.: amare ait te multum (er läßt dich schön bitten), ut deferas etc., Plaut.: amabo te, ne assignes, Cic. – e) etw. lieben, gern haben, Gefallen an etw. finden, α) m. Acc.: amavi amorem tuum, Cic.: prout ipse amabat litteras, Nep.: ne nimis amemus vitam et ne nimis oderimus, Sen.: amans hiatus Homerici suavitatem, Gell.: hoc (diesen Ausdruck) Arruntius amare coepit (gewann lieb), Sen.: amat otia, Verg.: qui superbiam in sese amarent (an sich gut hießen), in aliis reprehenderent, Gell.: v. Lebl., amat ianua limen, bleibt gern verschlossen, Hor.: nitidos et amoenos colores amant oculi, Augustin.: Nilus amet alveum suum, bleibe in seinem Bette, Plin. pan.: id (legumen) exilem amat terram, Col.: lens amat solum tenue magis quam pingue, Plin. – v. Abstr., ea quae secundae res amant, was das Glück gewöhnlich im Gefolge hat, Sall. Iug. 31, 4. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin., es gern sehen, hic ames dici pater atque princeps, Hor. carm. 1, 2, 50: amabat sibi pretia maiora dici earum rerum, quae etc., Lampr. Heliog. 29, 9. – dah. amare m. Acc. u. Infin. od. bl. Infin., wie im Griech. φιλειν u. im Deutschen lieben = etw. gern tun, zu tun gewohnt sein, pflegen (vgl. Kritz Sall. Iug. 34, 1. Bentley Hor. sat.
    ————
    1, 4, 87), quae ira fieri amat, was der Zorn gern tut, Sall.: e quibus unus amet quavis aspergere cunctos, Hor.: amat unus quisque sequi vitam parentum, Ambros. – bei Spät. auch (wie φιλειν u. solere) unpers. (s. Deder. Dict. 1, 3), sicut in tali re fieri amat, Dict. Cret.: ut apud deum fieri amat, Auson. – II) jmd. lieben aus Leidenschaft, sinnlich lieben, in jmd. verliebt sein, alqm, Komik., Verg. u.a.: alqam misere, Ter.: alqam amare coepisse perdite, sich sterblich in eine verlieben, Ter.: qui amat, der Geliebte, Plaut., u. quod amo, amas, amat, meine, deine, seine Geliebte, Plaut. (vgl. Brix Plaut. trin. 242): si vis amari, ama, Sen.: ut ameris, amabilis esto, Ov.: ut ameris, ama, Mart.: u. bes. absol., wie unser lieben u. im Griech. εραν = »eine Geliebte, ein Mädchen haben, = sich halten«, u. euphem. = die Freuden der Liebe genießen, Ter., Sall. u. Hor. (s. Heindorf Hor. sat. 2, 3, 250. Kritz Sall. Cat. 11, 6): amare a lenone, Plaut. – Partic., a) amāns, antis, c., s. bes. (oben S. 354). – b) amātus, a, um, α) adj., geliebt, teuer, urbs, Lucan. 1, 508: unice amatus filius, Gell. 6 (7), 5, 3. – β) subst., amātus, ī, m., der Geliebte, Gell. 16, 19, 4. – u. amāta, ae, f., die Geliebte, Liv. 30, 14, 1. Amm. 15, 4, 6; 22, 9, 15. Augustin. serm. 161, 10 u. 302, 6. – Archaist. Fut. exact. amasso, is, int, Plaut. Cas. 1001 u. 1002; mil. 1007; Curc. 578: 2. Pers. Plur. Imperat. Pass. ameminor, Diom. gramm. (I) 353, 24.
    ————————
    2. āmo, āre, s. hamo.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > amo

  • 7 amō

        amō āvī, ātus, āre    [AM-], to love: magis te, quam oculos, T.: unice patriam: dignus amari, V.: non diligi solum, verum etiam amari: a suis et amari et diligi: nescio, ita me di ament, so help me the gods, T.: sic me di amabunt, ut, etc., T.: quam se ipse amans sine rivali! in love with himself: nisi nosmet ipsos valde amabimus. — To be in love, have an amour: meum gnatum rumor est Amare, T.: insuevit exercitus amare, S. — Fig., to love, be fond of, find pleasure in: voltum, incessum alicuius: litteras, N.: ea, quae res secundae amant, S.: nemus, H.: amat ianua limen, i. e. is constantly closed, H.: focos, i. e. to make homes, V.: Litus ama, keep close to, V. — With infin: Hic ames dici pater atque princeps, H. — Amare aliquem, to be obliged to, be under obligation, have to thank: ecquid nos amas de fidicinā istac? T.: et in Attilii negotio te amavi: bene facis, merito te amo, T.—Colloq., amabo or amabo te (never vos, etc.), I shall be under obligation to you, and in entreaties, be so good, I pray, I entreat you: id, amabo, adiuta me, T.: cura, amabo te, Ciceronem nostrum: amabo ut illuc transeas, T.: amabo te, ne improbitati meae adsignes, etc.: ego me amavi, was well satisfied with myself. — Meton., amare with inf, to be fond, be wont, be accustomed: clamore, voltu, aliis omnibus, quae ira fieri amat, S.: Aurum perrumpere amat saxa, H.
    * * *
    I
    amare, additional forms V
    love, like; fall in love with; be fond of; have a tendency to
    II
    amare, amavi, amatus V
    love, like; fall in love with; be fond of; have a tendency to

    Latin-English dictionary > amō

  • 8 amo

    ămo, āvi, ātum, 1, v. a. (amāsso = amavero, Plaut. Cas. 5, 4, 23; id. Curc. 4, 4, 22; id. Mil. 4, 2, 16; cf. Paul. ex Fest. p. 28 Müll.:

    amāsse = amavisse,

    Ter. Eun. 5, 1, 11:

    amantum = amantium,

    Plaut. Men. 2, 3, 4; Lucr. 4, 1077; Ov. A. A. 1, 439) [cf. Sanscr. kam = to love; hama = Sanscr. sam = Germ. sammt; Engl. same, Lat. similis; with the radical notion of likeness, union], to like, to love, eraô, phileô (both in the higher and the lower sense, opp. odisse; while diligere (agapô) designates esteem, regard; opp. neglegere or spernere; cf. Doed. Syn. IV. p. 97; in the high sense in the philos. writings and Epp. of Cicero; often in the low sense, esp. in the comic poets. In the Vulg. amo and amor are comparatively little used, prob. from their bad associations, amo being used 51 times and amor 20. Instead of these words, diligo, dilectio and caritas were used. Diligo (incl. dilectus) occurs 422 times, and dilectio and caritas 144 times in all; dilectio 43 and caritas 101 times).
    I.
    In gen.:

    quid autem est amare, nisi velle bonis aliquem adfici, quam maximis, etiamsi ad se ex iis nihil redeat,

    Cic. Fin. 2, 24:

    amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames, nullā indigentiā, nullā utilitate quaesitā,

    id. Am. 27, 100:

    videas corde amare (eos) inter se,

    Plaut. Capt. 2, 3, 60; Ter. Ad. 5, 3, 42:

    liberi amare patrem atque matrem videntur,

    Gell. 12, 1, 23:

    qui amat patrem aut matrem,

    Vulg. Matt. 6, 5:

    ipse Pater amat vos, h. l. used of God,

    ib. Joan. 16, 27:

    Cicerones pueri amant inter se,

    love each other, Cic. Att. 6, 1:

    magis te quam oculos nunc amo meos,

    Ter. Ad. 4, 5, 67:

    quem omnes amare meritissimo debemus,

    Cic. de Or. 1, 55, 234.—So, amare aliquem ex animo, to love with all one's heart, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5:

    unice patriam et cives,

    id. Cat. 3, 5:

    aliquem amore singulari,

    id. Fam. 15, 20:

    sicut mater unicum amat filium suum,

    Vulg. 2 Reg. 1, 26:

    dignus amari,

    Verg. E. 5, 89.—Amare in ccntr. with diligere, as stronger, more affectionate: Clodius valde me diligit, vel, ut emphatikôteron dicam, valde me amat, Cic. ad Brut. 1, 1; id. Fam. 9, 14:

    eum a me non diligi solum, verum etiam amari,

    id. ib. 13, 47; id. Fragm. ap. Non. 421, 30 (Orell. IV. 2, p. 466); Plin. Ep. 3, 9.—But diligere, as indicative of esteem, is more emph. than amare, which denotes an instinctive or affectionate love:

    non quo quemquam plus amem, aut plus diligam, Eo feci, sed, etc.,

    Ter. Eun. 1, 2, 16:

    homo nobilis, qui a suis et amari et diligi vellet,

    Cic. Verr. 2, 4, 23:

    te semper amavi dilexique,

    have loved and esteemed, id. Fam. 15, 7: diligis (agapais) me plus his? Etiam, Domine, tu scis quia amo (philô) te, Vulg. Joan. 21, 15 sqq., ubi v. Alford, Gr. Test. al.—Hence in asseverations: ita (sic) me dii (bene) ament or amabunt, so may the gods love me, by the love of the gods, most assuredly:

    ita me di amabunt, etc.,

    Plaut. Poen. 1, 3, 30 (v. the pass. in its connection):

    ita me di ament, credo,

    Ter. And. 5, 4, 44:

    non, ita me di bene ament,

    id. Hec. 2, 1, 9:

    sic me di amabunt, ut, etc.,

    id. Heaut. 3, 1, 54.—Hence also ellipt.: ita me Juppiter! (sc. amet or amabit), Plaut. Poen. 1, 3, 31 (so in Engl. with different ellipsis, bless me! sc. God).—And as a salutation: Me. Salvus atque fortunatus, Euclio, semper sies. Eu. Di te ament, Me gadore, the gods bless you! Plaut. Aul. 2, 2, 6 al.—
    II.
    Esp.
    A.
    Amare se, of vain men, to be in love with, to be pleased with one's self, also, to be selfish (used mostly by Cic.):

    quam se ipse amans sine rivali!

    Cic. Q. Fr. 3, 8:

    nisi nosmet ipsos valde amabimus,

    id. Off. 1, 9, 29; so id. Att. 4, 16 med.; id. Har. Resp. 9:

    homines se ipsos amantes,

    Vulg. 2 Tim. 3, 2.—
    B.
    Of unlawful love, Plaut. Bacch. 2, 2, 30:

    ut videas eam medullitus me amare!

    id. Most. 1, 3, 86 et saep.:

    meum gnatum rumor est amare,

    Ter. And. 1, 2, 14; 1, 2, 20 al.:

    ibi primum insuevit exercitus populi Romani amare, potare, etc.,

    Sall. C. 11, 6:

    quae (via) eo me solvat amantem,

    Verg. A. 4, 479:

    non aequo foedere amare,

    id. ib. 4, 520; Hor. S. 2, 3, 250 Heind.; Vulg. Jud. 16, 4; ib. 2 Reg. 13, 4 al. —
    C.
    Trop., to love a thing, to like, to be fond of, to find pleasure in, delight in:

    nomen, orationem, vultum, incessum alicujus amare,

    Cic. Sest. 49, 105:

    amavi amorem tuum,

    id. Fam. 9, 16:

    Alexidis manum amabam,

    id. Att. 7, 2:

    amabat litteras,

    Nep. Att. 1, 2:

    ea, quae res secundae amant, lasciviā atque superbiā incessere,

    Sall. J. 41, 3:

    amare nemus et fugere urbem,

    Hor. Ep. 2, 2, 77:

    amat bonus otia Daphnis,

    Verg. E. 5, 61:

    non omnes eadem mirantur amantque,

    Hor. Ep. 2, 2, 58:

    mirā diversitate naturā, cum īdem homines sic ament inertiam et oderint quietem,

    Tac. G. 15:

    pax et quies tunc tantum amata,

    id. ib. 40:

    qui amant vinum et pinguia,

    Vulg. Prov. 21, 17:

    amant salutationes in foro,

    ib. Luc. 20, 46: amat Janua limen, loves to remain shut, i. e. is constantly closed, Hor. C. 1, 25, 3; so,

    Nilus amet alveum suum,

    keep to its bed, Plin. Pan. 31, 4 al. —With inf. as object:

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. C. 1, 2, 50:

    amant in synagogis orare,

    Vulg. Matt. 6, 5.—
    D.
    Amare aliquem de or in aliquā re, quod, etc., to like one for something, to be obliged to one for something, to be under obligation, be thankful.
    a.
    With de:

    ecquid nos amas De fidicinā istac?

    Ter. Eun. 3, 2, 3:

    de raudusculo multum te amo,

    Cic. Att. 7, 2, 7.—
    b.
    With in:

    et in Attilii negotio te amavi,

    Cic. Fam. 13, 62.—
    c.
    With quod:

    te multum amamus, quod, etc.,

    Cic. Att. 1, 3: amas me, quod te non vidi? Domit. Afer. ap. Quint. 6, 3, 93.—Also without prep. or quod: soror, parce, amabo. Anter. Quiesco. Adelph. Ergo amo te, I like you, am much obliged to you, Plaut. Poen. 1, 2, 40:

    bene facis: Merito te amo,

    Ter. Ad. 5, 8, 23.—Hence in the eilipt. lang. of conversation, amabo or amabo te (never amabo vos, etc.), lit. I shall like you ( if you say, do, etc., that for me).—Hence in entreaties = oro, quaeso, precor (with ut or ne foll.), be so good, I pray, entreat you (in Plaut. and Ter. very freq.; in the latter always amabo without te;

    in Cic. only in Epistt.): quis hic, amabo, est, qui, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 3, 26:

    qui, amabo?

    id. Bacch. 1, 1, 19:

    quid, amabo, obticuisti?

    id. ib. 1, 1, 28 et saep.:

    id, amabo, adjuta me,

    Ter. Eun. 1, 2, 70:

    id agite, amabo,

    id. ib. 1, 2, 50 al.; Cat. 32, 1:

    id, amabo te, huic caveas,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 10; id. Men. 4, 3, 4:

    amabo te, advola,

    Cic. Q. Fr. 2, 10:

    cura, amabo te, Ciceronem nostrum,

    id. Att. 2, 2.—With ut or ne foll.:

    scin quid te amabo ut facias?

    Plaut. Men. 2, 3, 71; 3, 3, 1:

    amabo, ut illuc transeas,

    Ter. Eun. 3, 3, 31:

    amabo te, ne improbitati meae assignes, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 4.—
    E.
    With inf., to do a thing willingly, to be wont or accustomed to (cf. phileô; mostly poet. or in post-Aug. prose):

    clamore, vultu, saepe impetu, atque aliis omnibus, quae ira fieri amat,

    delights to have done, is wont to do, Sall. J. 34, 1; cf. Quint. 9, 3, 17:

    aurum per medios ire satellites Et perrumpere amat saxa potentius Ictu fulmineo,

    Hor. C. 3, 16, 9; so id. ib. 2, 3, 9; id. Epod. 8, 15; Plin. 13, 4, 7, § 28; Tac. A. 4, 9.—Hence, ămans, antis, P. a., with gen. or absol.
    A.
    Fond, loving, kind, feeling kindly to, benevolent, pleasing; and subst., a friend, patron:

    continentem, amantem uxoris maxime,

    Plaut. As. 5, 2, 7:

    veterem amicum suum studiosum, amantem, observantem sui,

    Cic. Rab. Post. 16:

    homines amantes tui,

    id. Fam. 9, 6:

    cives amantes patriae,

    id. Att. 9, 19; id. Q. Fr. 1, 1, 5:

    amans cruoris,

    Ov. P. 2, 9, 46:

    ad nos amantissimos tui veni,

    Cic. Fam. 16, 7:

    Amantissimus Domini habitabit in eo,

    Vulg. Deut. 33, 12; ib. Amos, 5, 11: amantissima eorum non proderunt iis, their most [p. 108] pleasant things, ib. Isa. 44, 9; so ib. Os. 9, 16.—
    B.
    Trop., of things, friendly, affectionate:

    nomen amantius indulgentiusque,

    Cic. Clu. 5:

    lenissimis et amantissimis verbis utens,

    id. Fam. 5, 15 al. —
    C.
    Sometimes in a bad sense = amator or amica, a paramour; cf. Wolf ad Cic. Tusc. 4, 12, 27; cf. Hor. Ep. 1, 1, 38:

    quis fallere possit amantem,

    Verg. A. 4, 296; 4, 429:

    amantium irae amoris integratio est,

    Ter. And. 3, 3, 23:

    oblitos famae melioris amantīs,

    Verg. A. 4, 221:

    perjuria amantūm,

    Ov. A. A. 1, 633.— Hence, ămanter, adv., lovingly, affectionately, Cic. Fam. 5, 19; id. Att. 2, 4.— Comp., Tac. A. 1, 43.— Sup., Cic. Am. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > amo

  • 9 curo

    cūro (altlat. coiro u. coero), āvī, ātum, āre (cura), etw. sich angelegen sein lassen, I) im allg., etw. sich angelegen sein lassen, sich um etw. od. jmd. bekümmern, für etw. od. jmd. Sorge (Fürsorge) tragen, sorgen, etw. besorgen (Ggstz. neglegere), α) m. Acc., u. zwar teils m. Acc. einer Sache, c. haec, Ter.: istaec non c., Cic.: sic enim decet, te mea curare, tua me, Cic.: c. domi forisque omnia, Sall.: negat quicquam deos nec alieni curare nec sui, Cic.: c. aliena, Ter.: negotia aliena, Cic.: mandatum, vollziehen, Cic.: sociorum iniurias, Sall.: non c. animi conscientiam, Cic.: c. preces alcis, Hor.: nihil omnino c., ganz indifferent (gegen alles gleichgültig) sein, Cic.: alia od. aliud cura, darum kümmere dich nicht, darum sei außer Sorge, Plaut. u. Ter. (s. Ussing Plaut. asin. 106): neben potin aliam rem ut cures, Plaut. – praeter animum nihil c., alles andere unbeachtet lassen, Cic.: periuria nihil c., sich nichts machen aus usw., Catull.: c. haec diligenter, Cic.: praeceptum diligenter c., einer Vorschrift pünktlich nachkommen, Nep.: eam rem studiose c., Cornif. rhet.: studiosissime omnia diligentissimeque c., Cic.: huic mandes, si quid recte curatum velis, Ter. – rem alienam periculo suo c., Sall. – duabus his artibus... se remque publicam curabant, wahrten sie das eigene u. des Staates Interesse, Sall. Cat. 9, 3. – teils m. Acc. einer Person, quis enim potest, cum existimet, se curari a deo, non et dies et noctes divinum numen horrere? Cic.: etiam hic mihi curandus est? auch um diesen soll ich mich bekümmern? Cic.: curate istam diligenter virginem, nehmt die J. gut in acht, Ter. – β) m. Acc. u. dem Gerundivum, besorgen lassen, in Sicilia frumentum emendum et ad urbem mittendum c., Cic.: epistulam alci referendam c., fasciculum ad alqm perferendum c., Cic.: ex eo auro buculam c. faciendam, Cic.: ex ea pecunia... basilicam faciendam c., Liv.: pontem in Arare faciendum c., Caes.: longis navibus exercitum transportandum c., Caes.: c. alqm docendum equo armisque, Liv.: eum per simulationem colloquii c. interficiendum, Hirt. b. G. – γ) m. Acc. u. Partic. Perf. Pass., inventum tibi curabo et mecum adductum tuum Pamphilum, ich will schon machen, daß ich finde usw., Ter. Andr. 684. – δ) m. Infin. = es sich angelegen sein lassen, dafür sorgen, sich ein Geschäft daraus machen, darauf denken od. bedachtsein, suchen, nihil Romae geritur, quod te putem scire curare, Cic. ep. 9, 10, 1: mando tibi, uti cures lustrare, Cato r. r. 141: tu recte vivis, si curas esse quod audis, Hor.: multa exemplaria contracta emendare curavit, Suet.: curavi equidem abolere orationem, Fronto. – bes. oft non (nec) curare = sich nicht die Mühe nehmen, nicht mögen, sich weigern, in Siciliam ire non curat, Cic.: neque sane redire curavit, Cic.: id ad me referre non curat, Cic.: itaque ea nolui scribere, quae nec indocti intellegere possent nec docti legere curarent, Cic.: qui ista nec didicissent nec omnino scire curassent, Cic.: nec revocare situs aut iungere carmina curat, Verg.: in negativem Sinn, quis ignorat, qui modo umquam mediocriter res istas scire curavit, Cic. Flacc. 64. – tantum abest, ut Antonii suspicionem fugere nunc curem,...ut mihi causa ea sit, cur Romam venire nolim ne illum videam, Cic. – ε) mit Acc. u. Infin. Act., Persium non curo legere (mir liegt nichts daran, daß mich P. liest), Laelium Decumum volo, Lucil. 593 ( bei Cic. de or. 2, 25). – gew. im Acc. u. Infin. Pass., neque vero haec inter se congruere possent, ut natura et procreari vellet et diligi procreatos non curaret, Cic. de fin. 3, 62: symbolos proponi et saxis proscribi curat, Iustin. 2, 12, 2 (u. so auch Iustin. 3, 5, 12). – ζ) m. Nom. u. Infin., ego capitis mei periculo patriam liberavi, vos liberi sine periculo esse non curatis, Cornif. rhet. 4, 66. – η) m. folg. ut od. ne od. ut ne u. Konj. od. m. bl. Konj. (s. Lachm. Lucr. 6, 231), adhuc curavi unum hoc quidem, ut mihi esset fides, Ter.: ex coriis utres uti fierent, curavit, Sall.: pollicitus sum curaturum me Bruti causā, ut ei Salaminii pecuniam solverent, Cic.: curare et perficere, ut etc., Cic.: sic tibi persuade, me dies et noctes nihil aliud agere, nihil curare, nisi ut mei cives salvi liberi-que sint, Cic.: u. so in Briefen, cura, ut valeas, Cic.: tu velim in primis cures, ut valeas, Cic.: tu etiam atque etiam cura, ut valeas, Cic.: cura ergo potissimum, ut valeas, Cic.: cura igitur nihil aliud, nisi ut valeas; cetera ego curabo, Cic.: nec quicquam cures, nisi ut valeas, Cic.: cura igitur, ut quam primum venias, Cic.: cura et effice, ut ab omnibus et laudemur et amemur, Cic. – senatus nobis, qui pro consulibus sumus, negotium de-derat, ut curaremus, ne quid res publica detrimenti caperet, Cic.: curavi, ne quis metueret, Cic.: amari iucundum est, si curetur, ne quid insit amari, Cornif. rhet.: praetor curavit, ut Romae ne essent, Suet. – m. bl. Coni., curare domi sint gerdius, ancillae, pueri, zonarius, textor, Lucil. 1056 sq.: ne illa quidem curo mihi scribas, quae etc., Cic. ep. 2, 8, 1: imprimat his, cura, Maecenas signa tabellis, Hor. sat. 2, 6, 38 (vgl. Hor. carm. 1, 38, 5): iam curabo sentiat, quos attentarit, Phaedr. 5, 2, 6: curabo, iam tibi Iovis iratus sit, Petron. 58, 2: u. so Petr. 58, 7; 69, 1; 74, 17. Fronto de eloqu. 1. p. 145, 1 N. – θ) m. folg. quod (daß) u. Indikativ, nam quod strabonus est, non curo, Petron. 68, 8. – ι) m. folg. Relativsatz od. Fragesatz, cura quae iussi atque abi, Plaut.: ego quae ad tuam dignitatem pertinere arbitror summo studio diligentiāque curabo, Cic.: non curo, an isti suspicionibus relinquantur, Plin. ep. 6, 31, 11. – κ) m. Dat. (s. Brix Plaut. trin. 1057. Dehler Tert. apol. 46 u. die Auslgg. zu Apul. de deo Socr. 2), rebus publicis, rebus alienis, Plaut.: otio hominum, Fronto: rebus eius absentis, Gell.: saluti suae, Tert.: rebus meis, Apul. – λ) m. (gräzisierendem) Genet., corporis curata (Psyche), Apul. 5, 2: virginitatis, Apul. met. 5, 4. – μ) m. pro u. Abl., ego pro me et pro te curabo, Plaut.: non te pro his curasse rebus, ne quid aegre esset mihi? Ter. – ν) m. de u. Abl., Quintus de emendo nihil curat hoc tempore, denkt nicht an das K., Cic.: omnino de tota re, ut mihi videtur, sapientius faceres, si non curares, Cic.: vides, quanto hoc diligentius curem quam aut de rumore aut de Pollione, Cic.: quasi vero curent divina (die Gottheit) de servis, Macr. sat. 1, 11, 1: noli curare de palea, Augustin. serm. 5, 3. – ο) absol., in Briefen, sed amabo te, cura et cogita, tecum loquere etc., Cic.: quia sum Romae et quia curo attendoque, Cic. – und bei den Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 171), D. omnia apparata iam sunt intus. S. curasti bene, Ter.: bene curassis, sei ohne Sorge, Plaut.: curabo, Ter.: curabitur, es wird besorgt werden, Ter.: quemadmodum adstitit severā fronte curans (sorgend), cogitans, Plaut.

    II) insbes.: 1) die Pflege von etw. besorgen = etw. mit Sorgfalt behandeln, -ziehen, abwarten, warten, pflegen, putzen (abputzen), griech. θεραπεύειν, a) übh.: c. domos, herausputzen, Petron. 71, 7: vestimenta c. et polire (v. Walker), Ulp. dig. 47, 2, 12 pr. – als t.t. der Landw., vineam, Col.: vitem falce, ausputzen, Plin.: apes, Col. – als mediz. t.t., reinigen, bes. im Partiz. curatus ( wie τεθεραπευμένος und noch heute italien. curato), zB. sevum vitulinum curatum, Cels.: cadmia curata, Cels. – u. als t.t. der Kochkunst, putzen, säubern, ante curatae rapae, Apic. 1, 24. – b) den Körper usw. durch Kämmen, Waschen, Baden, durch Speise u. Trank warten und pflegen, erquicken, bewirten, c. corpus, Lucr. u.a., oft als milit. t.t. mit u. ohne cibo, vino et cibo, cibo somnoque, Liv. u. Curt. (s. Drak. u. Fabri Liv. 21, 54, 2. Mützell Curt. 3, 8 [21], 22): c. membra, cutem, pelliculam, seine Gl., seine H. pflegen = sich gütlich tun, sich's wohl sein lassen, Hor. u.a. (s. Schmid Hor. ep. 1, 2, 29): c. alqm (zB. einen Gast), Tibull. u.a. (s. Dissen Tibull. 1, 5, 33): parentem suum (von Töchtern), Plaut.: dominum, aufmerksam bedienen, Plaut.: amicos suos, bewirten, Plaut.: c. se, nos,Ter. u. Cic.: verb. reficere se et c., Cic.: c. se molliter, Ter.: c. se suamque aetatem, Plaut.: c. genium, s. genius. – Passiv, curari mollius, Komik.: curati cibo, cibo vinoque, Liv.: ut ante lucem viri equique curati pransi essent, Liv.: sic (pulli anserini) curati circiter duobus mensibus pingues fiunt, Varro. – Partiz. Präs. im Zshg. absol., zB. iumentum e manibus curantium (seiner Wärter) elapsum, Liv. – bes. von der Haarpflege, curatus inaequali tonsore capillos, schief geschnitten das Haar, Hor. ep. 1, 1, 94. – c) einen Kranken, ein Übel, eine Krankheit usw. warten, abwarten,pflegen, v. Arzt = behandeln, heilen ( kurieren ), operieren (s. Mützell Curt. 3, 5 [13], 12), c. corpora, Cic.: c. alqm, Cic. u.a.: regis filiam, Sen.: ipsi se curare non possunt, Sulpic. in Cic. ep.: curari non posse, Caes.: is, qui curatur, der Patient, Cels. – c. reduviam, Cic.: ulcus, Cels. u. Sen.: vulnus, Liv.: morbum, febrem, Cels.: curari se pati, Cic.: obligari curarique se pati, Suet.: qui ferrum medici prius quam curetur (operiert wird) aspexit, Cels.: c. alqm od. se diligenter, Cic.: alqm graviter aegrum c. diligentissime, Ter. u. Cic.: alqm magna cum cura, Plaut.: c. alqm leniter, Cic.: curari aegre, aliter, celeriter, commodissime, facile, difficilius, difficillime (v. Übeln), Cels.: curari recte, perperam (v. Pers.), Cels.: curari se fortiter pati (v. Pers.), Liv.: ictus parum bene curatus, Cels.: adulescentes gravius aegrotant, tristius curantur, Cic.: curari arbitrio suo (v. Pers.), Curt.: curari neque manu (durch chirurgische Hilfe) neque medicamentis posse (v. einem Übel), Cels.: curari scalpello, ferro, mit dem Messer operiert werden (von Pers.), Cels.: vinolentis quibusdam medicaminibus solere curari (v. Pers.), Cic.: frigidis (mit kalten Umschlägen) curari se pati (v. Pers.), Suet.: c. morbos victu (durch Diät), Cels.: c. morbos remediis, Cels.: c. graviores morbos asperis remediis, Curt.: c. oculos sanguinis detractione, oculos vino, Cels.: c. alcis valetudinem, Apul.: c. vulnus suturā, Cels. – absol., c.tuto, celeriter, iucunde (v. einem Arzte), Cels.: tertiam esse medicinae partem, quae manu (durch Manualhilfe) curet, Cels.: medicus, qui curandi finem fecerit, Quint. – Partiz. subst., cūrāns, antis, m., der Behandelnde = der Arzt, zB. plurimi sub alterutro curantis errore moriuntur, Cels. 3, 8. – d) jmdm. seine Achtung und Verehrung an den Tag legen, jmd. ehren, verehren, jmdm. huldigen, den Hof machen (griech. θεραπεύειν), c. delicatos, Spart. Hadr. 4, 5: curatur a multis, timetur a pluribus, Plin. ep. 1, 5, 15. – eum ultra Romanorum ac mortalium etiam morem curabant exornatis aedibus per aulaea et signa scaenisque ad ostentationem histrionum fabricatis, Sall. hist. fr. 2, 23, 2 (2, 29, 2).

    2) die Herrichtung von etwas besorgen, etw. herrichten, herrichten lassen, a) als t.t. der Wirtschaftsspr.: c. cibum (v. Koch), Varro LL.: c. cenam, obsonium (v. Hausherrn), Plaut.: cenulam omnibus, Gell.: ludis Martialibus c. triclinium sacerdotum (vom Anordner), Suet. – absol., wie unser schaffen, curate istic vos, Plaut.: bene curasti, Ter. – b) als publiz. t.t., IIII vir viarum curandarum, des Wegebaues, Corp. inscr. Lat. 5, 1874. – c) als t.t. der Religionsspr., sacra (griech. θεραπεύειν τὰ ἱερά), Cic.: non rite id sacrum, Liv.: sacra Cereris per Graecas semper curata sunt sacerdotes, Cic. – c. prodigia, nach den gesetzlichen Vorschriften (durch Anordnung von Hühnopfern usw.), Liv. 1, 20, 7. – d) wie κηδεύειν = eine Leiche (deren Waschung, Einbalsamierung, Bestattung) besorgen, funus, Ter.: corpus exanimum, Curt.: corpus Alexandri suo more (von den Chaldäern), Curt.: cadaver, Suet. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 1, 1, 83.

    3) die Herbeischaffung von etw. besorgen, a) etw. durch Kauf besorgen, signa, quae nobis curasti, ea sunt ad Caietam exposita. Te multum amamus, quod ea abs te diligenter parvoque curata sunt, Cic. ad Att. 1, 3, 2. – b) eine Geldsumme besorgen, ( herbei) schaffen, auszahlen, auszahlen lassen, iube sodes nummos curari, Cic.: Minucium XII sola (nur 12000 Sesterze) curasse scripsi ad te antea; quod superest, velim videas, ut curetur, Cic. – m. Dat. (wem?), Oviae C. Lollii curanda sunt HS C (100000 Sesterze), Cic.: redemptori tuo dimidium pecuniae curavit, Cic.: me, cui iussisset, curaturum, ich würde auf seine Anweisung Zahlung leisten lassen, Cic.: cum aeris alieni aliquantum esset relictum, quibus nominibus (für welche Schuldposten) pecuniam Romae curari oporteret, auctionem se in Gallia facturum esse proscribit earum rerum, quae ipsius erant privatae, Cic. – m. nomine u. Genet., erat enim curata nobis pecunia Valerii mancipis nomine, Cic. – m. pro u. Abl., L. Cincio HS CCIcuro curoCCIcuro curoCCC pro signis Megaricis curavi, Cic.: ut pro eo frumento pecunia Romae legatis eorum curaretur, Liv.

    4) die Verwaltung, Leitung von etwas besorgen, a) übh.: res rationesque eri, Plaut. Pseud. 626 sq.: c. pensa ac domos (vgl. κομίζειν δῶμα, Hom.), v. den Hausfrauen, Mela 1. § 57. – dah. poet., c. alqm, jmd. besorgen = abgeben, machen, pastorem ad baculum possum curare, Prop. 4, 2, 39. – b) als publiz. u. milit. t. t., einen Zivil- od. Militärposten verwalten, leiten, befehligen (kommandieren; vgl. Heräus Tac. hist. 2, 24, 11), res Romae, Liv.: Asiam, Achaiam, Tac.: bellum maritimum, Liv.: superioris Germaniae legiones, Tac. – absol. = die Leitung haben, befehligen (kommandieren), operieren, c. Romae, Tac.: c. in ea parte, in postremo, Sall.: apud dextumos, Sall.: comitate quādam curandi provinciam tenuit, Tac.: ubi quisque legatus aut tribunus curabat, Sall. Vgl. übh. die Auslgg. zu Sall. Cat. 59, 3. – / Archaist. Coni. Perf. curassis, Plaut. most. 526 u.a.: curassint, Plaut. Poen. prol. 27. – Paragog. Infin. Praes. Pass. curarier, Plaut. capt. 737 u. Poen. prol. 80. Hor. ep. 2, 2, 151. Ser. Samm. 98. – arch. Nbf. a) couro, wov. couraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1419. – b) coero, wov. coeret, Cic. de legg. 3, 10: coeravit, Corp. inscr. Lat. 1, 600. 604 u. 605: coeraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 570 u. 8, 68: coerare, Corp. inscr. Lat. 3, 2. p. 1187: coerari, coerandi, Cic. de legg. 3, 10. – c) coiro, wov. coiravit, Corp. inscr. Lat. 1, 801 u. 1166: coiraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 565 u. 1116: coiravere, Corp. inscr. Lat. 1, 566 u. 567, synk. coirarunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1478. – d) coro, wov. coraveront, Corp. inscr. Lat. 1, 73.

    lateinisch-deutsches > curo

  • 10 sal

    sāl, salis, m. u. n., Plur. salēs (ἅλς), das Salz, I) eig. u. bildl.: 1) eig.: sal et mel, Varro: sal fossicius od. fossilis (Ggstz. marinus), Varro: sal montanus, Colum.: sal coctum, Colum.: sal nitrum, Plin.: sal aliud perlucidum, aliud inquinatum aut nigrum, Fabian. fr. bei Charis. 106, 15: multi modii salis, Cic.: mons ex sale mero magnus, Cato fr.: salis statua, Salzsäule, Sedul.: sale invecto uti, Liv. – Plur. sales, Salzkörner, Salz, sales nimii, Colum.: sales fricti, Pallad.: aspergi solent sales, Varro. Vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 616. – 2) bildl.: a) Salz für »feiner, aber scharfer Witz« im Reden, Scherzen usw., urbani sales, Cic.: amari sales, Quint.: epistulae humanitatis sparsae sale, Cic.: leporem quendam et salem consequi, Cic.: sale et facetiis Caesar vicit omnes, Cic.: delectari sale nigro, bitterem Humor, Hor.: ut quidquid loquitur, sal merum est! Afran. fr. – b) der Verstand, die Klugheit, List, qui habet salem, quod in te est, Ter. eun. 400. – c) die Feinheit, der Geschmack, tectum plus salis quam sumptus habebat, Nep.: nulla venustas, nulla in tam magno est corpore mica salis, Catull. – d) der Reiz zum Hunger, Durst usw., aviditatem naturali sale augent, Plin. 10, 198. – II) meton.: 1) das (salzige) Meerwasser, das Meer, fluctus salis, Catull.: undae salis, Catull.: Tyrrhenus, Verg.: campi salis, Verg.: artus sale tabentes, Verg. – 2) ein wie ein Salzkorn gestalteter Fleck auf Edelsteinen u. Kristallen, sal, Plin. 37, 68: Plur. sales, Plin. 37, 22. – 3) Plur. sales = der Salzgeschmack, sales amari, Ov. met. 15, 286: aequorei, Lucan. 10, 257. – / Nbf. sale, is, n., Enn. ann. 385. Varro b. Non. 223, 17: Abl. Sing. gew. sale, aber auch sali, Veran. bei Fest. 158 (b), 30; vgl. Frgm. Bob. de nom. § 25. p. 560, 31 K. (wo ein Nom. salis angenommen wird). – Über Geschlecht u. Messung von sal s. Bentley Ter. eun. 3, 1, 10. Neue-Wagener Formenl.3 1, 995 f.

    lateinisch-deutsches > sal

  • 11 curo

    cūro (altlat. coiro u. coero), āvī, ātum, āre (cura), etw. sich angelegen sein lassen, I) im allg., etw. sich angelegen sein lassen, sich um etw. od. jmd. bekümmern, für etw. od. jmd. Sorge (Fürsorge) tragen, sorgen, etw. besorgen (Ggstz. neglegere), α) m. Acc., u. zwar teils m. Acc. einer Sache, c. haec, Ter.: istaec non c., Cic.: sic enim decet, te mea curare, tua me, Cic.: c. domi forisque omnia, Sall.: negat quicquam deos nec alieni curare nec sui, Cic.: c. aliena, Ter.: negotia aliena, Cic.: mandatum, vollziehen, Cic.: sociorum iniurias, Sall.: non c. animi conscientiam, Cic.: c. preces alcis, Hor.: nihil omnino c., ganz indifferent (gegen alles gleichgültig) sein, Cic.: alia od. aliud cura, darum kümmere dich nicht, darum sei außer Sorge, Plaut. u. Ter. (s. Ussing Plaut. asin. 106): neben potin aliam rem ut cures, Plaut. – praeter animum nihil c., alles andere unbeachtet lassen, Cic.: periuria nihil c., sich nichts machen aus usw., Catull.: c. haec diligenter, Cic.: praeceptum diligenter c., einer Vorschrift pünktlich nachkommen, Nep.: eam rem studiose c., Cornif. rhet.: studiosissime omnia diligentissimeque c., Cic.: huic mandes, si quid recte curatum velis, Ter. – rem alienam periculo suo c., Sall. – duabus his artibus... se remque publicam curabant, wahrten sie das eigene u. des Staates Interesse, Sall. Cat. 9, 3. – teils m. Acc. einer Person,
    ————
    quis enim potest, cum existimet, se curari a deo, non et dies et noctes divinum numen horrere? Cic.: etiam hic mihi curandus est? auch um diesen soll ich mich bekümmern? Cic.: curate istam diligenter virginem, nehmt die J. gut in acht, Ter. – β) m. Acc. u. dem Gerundivum, besorgen lassen, in Sicilia frumentum emendum et ad urbem mittendum c., Cic.: epistulam alci referendam c., fasciculum ad alqm perferendum c., Cic.: ex eo auro buculam c. faciendam, Cic.: ex ea pecunia... basilicam faciendam c., Liv.: pontem in Arare faciendum c., Caes.: longis navibus exercitum transportandum c., Caes.: c. alqm docendum equo armisque, Liv.: eum per simulationem colloquii c. interficiendum, Hirt. b. G. – γ) m. Acc. u. Partic. Perf. Pass., inventum tibi curabo et mecum adductum tuum Pamphilum, ich will schon machen, daß ich finde usw., Ter. Andr. 684. – δ) m. Infin. = es sich angelegen sein lassen, dafür sorgen, sich ein Geschäft daraus machen, darauf denken od. bedachtsein, suchen, nihil Romae geritur, quod te putem scire curare, Cic. ep. 9, 10, 1: mando tibi, uti cures lustrare, Cato r. r. 141: tu recte vivis, si curas esse quod audis, Hor.: multa exemplaria contracta emendare curavit, Suet.: curavi equidem abolere orationem, Fronto. – bes. oft non (nec) curare = sich nicht die Mühe nehmen, nicht mögen, sich weigern, in Siciliam ire non curat, Cic.: neque sane redire curavit, Cic.: id ad me
    ————
    referre non curat, Cic.: itaque ea nolui scribere, quae nec indocti intellegere possent nec docti legere curarent, Cic.: qui ista nec didicissent nec omnino scire curassent, Cic.: nec revocare situs aut iungere carmina curat, Verg.: in negativem Sinn, quis ignorat, qui modo umquam mediocriter res istas scire curavit, Cic. Flacc. 64. – tantum abest, ut Antonii suspicionem fugere nunc curem,...ut mihi causa ea sit, cur Romam venire nolim ne illum videam, Cic. – ε) mit Acc. u. Infin. Act., Persium non curo legere (mir liegt nichts daran, daß mich P. liest), Laelium Decumum volo, Lucil. 593 ( bei Cic. de or. 2, 25). – gew. im Acc. u. Infin. Pass., neque vero haec inter se congruere possent, ut natura et procreari vellet et diligi procreatos non curaret, Cic. de fin. 3, 62: symbolos proponi et saxis proscribi curat, Iustin. 2, 12, 2 (u. so auch Iustin. 3, 5, 12). – ζ) m. Nom. u. Infin., ego capitis mei periculo patriam liberavi, vos liberi sine periculo esse non curatis, Cornif. rhet. 4, 66. – η) m. folg. ut od. ne od. ut ne u. Konj. od. m. bl. Konj. (s. Lachm. Lucr. 6, 231), adhuc curavi unum hoc quidem, ut mihi esset fides, Ter.: ex coriis utres uti fierent, curavit, Sall.: pollicitus sum curaturum me Bruti causā, ut ei Salaminii pecuniam solverent, Cic.: curare et perficere, ut etc., Cic.: sic tibi persuade, me dies et noctes nihil aliud agere, nihil curare, nisi ut mei cives salvi liberi- que sint, Cic.: u. so in Briefen, cura, ut valeas, Cic.:
    ————
    tu velim in primis cures, ut valeas, Cic.: tu etiam atque etiam cura, ut valeas, Cic.: cura ergo potissimum, ut valeas, Cic.: cura igitur nihil aliud, nisi ut valeas; cetera ego curabo, Cic.: nec quicquam cures, nisi ut valeas, Cic.: cura igitur, ut quam primum venias, Cic.: cura et effice, ut ab omnibus et laudemur et amemur, Cic. – senatus nobis, qui pro consulibus sumus, negotium de-derat, ut curaremus, ne quid res publica detrimenti caperet, Cic.: curavi, ne quis metueret, Cic.: amari iucundum est, si curetur, ne quid insit amari, Cornif. rhet.: praetor curavit, ut Romae ne essent, Suet. – m. bl. Coni., curare domi sint gerdius, ancillae, pueri, zonarius, textor, Lucil. 1056 sq.: ne illa quidem curo mihi scribas, quae etc., Cic. ep. 2, 8, 1: imprimat his, cura, Maecenas signa tabellis, Hor. sat. 2, 6, 38 (vgl. Hor. carm. 1, 38, 5): iam curabo sentiat, quos attentarit, Phaedr. 5, 2, 6: curabo, iam tibi Iovis iratus sit, Petron. 58, 2: u. so Petr. 58, 7; 69, 1; 74, 17. Fronto de eloqu. 1. p. 145, 1 N. – θ) m. folg. quod (daß) u. Indikativ, nam quod strabonus est, non curo, Petron. 68, 8. – ι) m. folg. Relativsatz od. Fragesatz, cura quae iussi atque abi, Plaut.: ego quae ad tuam dignitatem pertinere arbitror summo studio diligentiāque curabo, Cic.: non curo, an isti suspicionibus relinquantur, Plin. ep. 6, 31, 11. – κ) m. Dat. (s. Brix Plaut. trin. 1057. Dehler Tert. apol. 46 u. die Auslgg. zu Apul. de deo Socr. 2), rebus publi-
    ————
    cis, rebus alienis, Plaut.: otio hominum, Fronto: rebus eius absentis, Gell.: saluti suae, Tert.: rebus meis, Apul. – λ) m. (gräzisierendem) Genet., corporis curata (Psyche), Apul. 5, 2: virginitatis, Apul. met. 5, 4. – μ) m. pro u. Abl., ego pro me et pro te curabo, Plaut.: non te pro his curasse rebus, ne quid aegre esset mihi? Ter. – ν) m. de u. Abl., Quintus de emendo nihil curat hoc tempore, denkt nicht an das K., Cic.: omnino de tota re, ut mihi videtur, sapientius faceres, si non curares, Cic.: vides, quanto hoc diligentius curem quam aut de rumore aut de Pollione, Cic.: quasi vero curent divina (die Gottheit) de servis, Macr. sat. 1, 11, 1: noli curare de palea, Augustin. serm. 5, 3. – ο) absol., in Briefen, sed amabo te, cura et cogita, tecum loquere etc., Cic.: quia sum Romae et quia curo attendoque, Cic. – und bei den Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 171), D. omnia apparata iam sunt intus. S. curasti bene, Ter.: bene curassis, sei ohne Sorge, Plaut.: curabo, Ter.: curabitur, es wird besorgt werden, Ter.: quemadmodum adstitit severā fronte curans (sorgend), cogitans, Plaut.
    II) insbes.: 1) die Pflege von etw. besorgen = etw. mit Sorgfalt behandeln, -ziehen, abwarten, warten, pflegen, putzen (abputzen), griech. θεραπεύειν, a) übh.: c. domos, herausputzen, Petron. 71, 7: vestimenta c. et polire (v. Walker), Ulp. dig. 47, 2, 12 pr. – als t.t. der Landw., vineam, Col.: vitem falce,
    ————
    ausputzen, Plin.: apes, Col. – als mediz. t.t., reinigen, bes. im Partiz. curatus ( wie τεθεραπευμένος und noch heute italien. curato), zB. sevum vitulinum curatum, Cels.: cadmia curata, Cels. – u. als t.t. der Kochkunst, putzen, säubern, ante curatae rapae, Apic. 1, 24. – b) den Körper usw. durch Kämmen, Waschen, Baden, durch Speise u. Trank warten und pflegen, erquicken, bewirten, c. corpus, Lucr. u.a., oft als milit. t.t. mit u. ohne cibo, vino et cibo, cibo somnoque, Liv. u. Curt. (s. Drak. u. Fabri Liv. 21, 54, 2. Mützell Curt. 3, 8 [21], 22): c. membra, cutem, pelliculam, seine Gl., seine H. pflegen = sich gütlich tun, sich's wohl sein lassen, Hor. u.a. (s. Schmid Hor. ep. 1, 2, 29): c. alqm (zB. einen Gast), Tibull. u.a. (s. Dissen Tibull. 1, 5, 33): parentem suum (von Töchtern), Plaut.: dominum, aufmerksam bedienen, Plaut.: amicos suos, bewirten, Plaut.: c. se, nos,Ter. u. Cic.: verb. reficere se et c., Cic.: c. se molliter, Ter.: c. se suamque aetatem, Plaut.: c. genium, s. genius. – Passiv, curari mollius, Komik.: curati cibo, cibo vinoque, Liv.: ut ante lucem viri equique curati pransi essent, Liv.: sic (pulli anserini) curati circiter duobus mensibus pingues fiunt, Varro. – Partiz. Präs. im Zshg. absol., zB. iumentum e manibus curantium (seiner Wärter) elapsum, Liv. – bes. von der Haarpflege, curatus inaequali tonsore capillos, schief geschnitten das Haar, Hor. ep. 1, 1, 94. – c) einen
    ————
    Kranken, ein Übel, eine Krankheit usw. warten, abwarten,pflegen, v. Arzt = behandeln, heilen ( kurieren ), operieren (s. Mützell Curt. 3, 5 [13], 12), c. corpora, Cic.: c. alqm, Cic. u.a.: regis filiam, Sen.: ipsi se curare non possunt, Sulpic. in Cic. ep.: curari non posse, Caes.: is, qui curatur, der Patient, Cels. – c. reduviam, Cic.: ulcus, Cels. u. Sen.: vulnus, Liv.: morbum, febrem, Cels.: curari se pati, Cic.: obligari curarique se pati, Suet.: qui ferrum medici prius quam curetur (operiert wird) aspexit, Cels.: c. alqm od. se diligenter, Cic.: alqm graviter aegrum c. diligentissime, Ter. u. Cic.: alqm magna cum cura, Plaut.: c. alqm leniter, Cic.: curari aegre, aliter, celeriter, commodissime, facile, difficilius, difficillime (v. Übeln), Cels.: curari recte, perperam (v. Pers.), Cels.: curari se fortiter pati (v. Pers.), Liv.: ictus parum bene curatus, Cels.: adulescentes gravius aegrotant, tristius curantur, Cic.: curari arbitrio suo (v. Pers.), Curt.: curari neque manu (durch chirurgische Hilfe) neque medicamentis posse (v. einem Übel), Cels.: curari scalpello, ferro, mit dem Messer operiert werden (von Pers.), Cels.: vinolentis quibusdam medicaminibus solere curari (v. Pers.), Cic.: frigidis (mit kalten Umschlägen) curari se pati (v. Pers.), Suet.: c. morbos victu (durch Diät), Cels.: c. morbos remediis, Cels.: c. graviores morbos asperis remediis, Curt.: c. oculos sanguinis detractione, oculos vino, Cels.: c.
    ————
    alcis valetudinem, Apul.: c. vulnus suturā, Cels. – absol., c.tuto, celeriter, iucunde (v. einem Arzte), Cels.: tertiam esse medicinae partem, quae manu (durch Manualhilfe) curet, Cels.: medicus, qui curandi finem fecerit, Quint. – Partiz. subst., cūrāns, antis, m., der Behandelnde = der Arzt, zB. plurimi sub alterutro curantis errore moriuntur, Cels. 3, 8. – d) jmdm. seine Achtung und Verehrung an den Tag legen, jmd. ehren, verehren, jmdm. huldigen, den Hof machen (griech. θεραπεύειν), c. delicatos, Spart. Hadr. 4, 5: curatur a multis, timetur a pluribus, Plin. ep. 1, 5, 15. – eum ultra Romanorum ac mortalium etiam morem curabant exornatis aedibus per aulaea et signa scaenisque ad ostentationem histrionum fabricatis, Sall. hist. fr. 2, 23, 2 (2, 29, 2).
    2) die Herrichtung von etwas besorgen, etw. herrichten, herrichten lassen, a) als t.t. der Wirtschaftsspr.: c. cibum (v. Koch), Varro LL.: c. cenam, obsonium (v. Hausherrn), Plaut.: cenulam omnibus, Gell.: ludis Martialibus c. triclinium sacerdotum (vom Anordner), Suet. – absol., wie unser schaffen, curate istic vos, Plaut.: bene curasti, Ter. – b) als publiz. t.t., IIII vir viarum curandarum, des Wegebaues, Corp. inscr. Lat. 5, 1874. – c) als t.t. der Religionsspr., sacra (griech. θεραπεύειν τὰ ἱερά), Cic.: non rite id sacrum, Liv.: sacra Cereris per Graecas semper curata sunt sacerdotes, Cic. – c. prodigia, nach den gesetzli-
    ————
    chen Vorschriften (durch Anordnung von Hühnopfern usw.), Liv. 1, 20, 7. – d) wie κηδεύειν = eine Leiche (deren Waschung, Einbalsamierung, Bestattung) besorgen, funus, Ter.: corpus exanimum, Curt.: corpus Alexandri suo more (von den Chaldäern), Curt.: cadaver, Suet. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 1, 1, 83.
    3) die Herbeischaffung von etw. besorgen, a) etw. durch Kauf besorgen, signa, quae nobis curasti, ea sunt ad Caietam exposita. Te multum amamus, quod ea abs te diligenter parvoque curata sunt, Cic. ad Att. 1, 3, 2. – b) eine Geldsumme besorgen, ( herbei) schaffen, auszahlen, auszahlen lassen, iube sodes nummos curari, Cic.: Minucium XII sola (nur 12000 Sesterze) curasse scripsi ad te antea; quod superest, velim videas, ut curetur, Cic. – m. Dat. (wem?), Oviae C. Lollii curanda sunt HS C (100000 Sesterze), Cic.: redemptori tuo dimidium pecuniae curavit, Cic.: me, cui iussisset, curaturum, ich würde auf seine Anweisung Zahlung leisten lassen, Cic.: cum aeris alieni aliquantum esset relictum, quibus nominibus (für welche Schuldposten) pecuniam Romae curari oporteret, auctionem se in Gallia facturum esse proscribit earum rerum, quae ipsius erant privatae, Cic. – m. nomine u. Genet., erat enim curata nobis pecunia Valerii mancipis nomine, Cic. – m. pro u. Abl., L. Cincio HS CCI CCI CCC pro signis
    ————
    Megaricis curavi, Cic.: ut pro eo frumento pecunia Romae legatis eorum curaretur, Liv.
    4) die Verwaltung, Leitung von etwas besorgen, a) übh.: res rationesque eri, Plaut. Pseud. 626 sq.: c. pensa ac domos (vgl. κομίζειν δῶμα, Hom.), v. den Hausfrauen, Mela 1. § 57. – dah. poet., c. alqm, jmd. besorgen = abgeben, machen, pastorem ad baculum possum curare, Prop. 4, 2, 39. – b) als publiz. u. milit. t. t., einen Zivil- od. Militärposten verwalten, leiten, befehligen (kommandieren; vgl. Heräus Tac. hist. 2, 24, 11), res Romae, Liv.: Asiam, Achaiam, Tac.: bellum maritimum, Liv.: superioris Germaniae legiones, Tac. – absol. = die Leitung haben, befehligen (kommandieren), operieren, c. Romae, Tac.: c. in ea parte, in postremo, Sall.: apud dextumos, Sall.: comitate quādam curandi provinciam tenuit, Tac.: ubi quisque legatus aut tribunus curabat, Sall. Vgl. übh. die Auslgg. zu Sall. Cat. 59, 3. – Archaist. Coni. Perf. curassis, Plaut. most. 526 u.a.: curassint, Plaut. Poen. prol. 27. – Paragog. Infin. Praes. Pass. curarier, Plaut. capt. 737 u. Poen. prol. 80. Hor. ep. 2, 2, 151. Ser. Samm. 98. – arch. Nbf. a) couro, wov. couraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1419. – b) coero, wov. coeret, Cic. de legg. 3, 10: coeravit, Corp. inscr. Lat. 1, 600. 604 u. 605: coeraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 570 u. 8, 68: coerare, Corp. inscr. Lat. 3, 2. p. 1187: coerari, coerandi, Cic. de legg. 3, 10. – c) coiro, wov.
    ————
    coiravit, Corp. inscr. Lat. 1, 801 u. 1166: coiraverunt, Corp. inscr. Lat. 1, 565 u. 1116: coiravere, Corp. inscr. Lat. 1, 566 u. 567, synk. coirarunt, Corp. inscr. Lat. 1, 1478. – d) coro, wov. coraveront, Corp. inscr. Lat. 1, 73.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > curo

  • 12 sal

    sāl, salis, m. u. n., Plur. salēs (ἅλς), das Salz, I) eig. u. bildl.: 1) eig.: sal et mel, Varro: sal fossicius od. fossilis (Ggstz. marinus), Varro: sal montanus, Colum.: sal coctum, Colum.: sal nitrum, Plin.: sal aliud perlucidum, aliud inquinatum aut nigrum, Fabian. fr. bei Charis. 106, 15: multi modii salis, Cic.: mons ex sale mero magnus, Cato fr.: salis statua, Salzsäule, Sedul.: sale invecto uti, Liv. – Plur. sales, Salzkörner, Salz, sales nimii, Colum.: sales fricti, Pallad.: aspergi solent sales, Varro. Vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 616. – 2) bildl.: a) Salz für »feiner, aber scharfer Witz« im Reden, Scherzen usw., urbani sales, Cic.: amari sales, Quint.: epistulae humanitatis sparsae sale, Cic.: leporem quendam et salem consequi, Cic.: sale et facetiis Caesar vicit omnes, Cic.: delectari sale nigro, bitterem Humor, Hor.: ut quidquid loquitur, sal merum est! Afran. fr. – b) der Verstand, die Klugheit, List, qui habet salem, quod in te est, Ter. eun. 400. – c) die Feinheit, der Geschmack, tectum plus salis quam sumptus habebat, Nep.: nulla venustas, nulla in tam magno est corpore mica salis, Catull. – d) der Reiz zum Hunger, Durst usw., aviditatem naturali sale augent, Plin. 10, 198. – II) meton.: 1) das (salzige) Meerwasser, das Meer, fluctus salis, Catull.: undae salis, Catull.: Tyrrhenus, Verg.: campi salis, Verg.: artus sale tabentes, Verg. – 2) ein wie
    ————
    ein Salzkorn gestalteter Fleck auf Edelsteinen u. Kristallen, sal, Plin. 37, 68: Plur. sales, Plin. 37, 22. – 3) Plur. sales = der Salzgeschmack, sales amari, Ov. met. 15, 286: aequorei, Lucan. 10, 257. – Nbf. sale, is, n., Enn. ann. 385. Varro b. Non. 223, 17: Abl. Sing. gew. sale, aber auch sali, Veran. bei Fest. 158 (b), 30; vgl. Frgm. Bob. de nom. § 25. p. 560, 31 K. (wo ein Nom. salis angenommen wird). – Über Geschlecht u. Messung von sal s. Bentley Ter. eun. 3, 1, 10. Neue-Wagener Formenl.3 1, 995 f.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sal

  • 13 dignus

    dignus, a, um, adj. [i. e. DIC-nus; root in Sanscr. daç-as, fame; Gr. dokeô, doxa; Lat.: decet, decus], worthy, deserving (in a good or ill sense), of things, suitable, fitting, becoming, proper (very freq. in all periods and kinds of writing).—Constr., in the most finished models of composition, with the abl. pretii, a relative sentence, or absol.; in the Aug. poets also freq. with the inf.; otherwise with ut, the gen., or the acc. of a neutr. pron. or adj.
    (α).
    With abl. (so most freq.):

    dignus domino servus,

    Plaut. Am. 2, 2, 227; cf.:

    vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

    Cic. Phil. 3, 10, 25; id. Fam. 2, 18 fin.;

    juvenes patre digni,

    Hor. A. P. 24 et saep.:

    dignus es verberibus multis,

    Plaut. Mil. 2, 3, 71:

    amici novi digni amicitiā,

    Cic. Lael. 19:

    summa laude digni,

    id. Rep. 3, 4; 3, 17 et saep.:

    omnibus probris, quae improbis viris Digna sunt, dignior nullus est homo,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 9:

    assentatio, quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

    Cic. Lael. 24, 89; Quint. 11, 1, 40:

    dignius odio scelus,

    id. 7, 2, 36:

    o fons, dulci digne mero,

    Hor. C. 3, 13, 2:

    munera digna venustissima Venere,

    Plaut. Poen. 5, 4, 4; for which; diem dignum Veneri (abl. v. Venus), id. ib. 1, 2, 45:

    ut te dignam mala malam aetatem exigas,

    id. Aul. 1, 1, 4; cf. id. Trin. 1, 2, 122; id. Rud. 3, 2, 26 et saep.:

    dicendum dignum aliquid horum auribus,

    Cic. Rep. 3, 13:

    aliquid memoria dignum consequi,

    id. ib. 1, 8; * Caes. B. G. 7, 25, 1; Phaedr. 4, 21, 3 al.:

    si quid antea admisissem piaculo dignum,

    Liv. 40, 13 et saep.:

    tribuere id cuique, quod sit quoque dignum,

    Cic. Rep. 3, 11:

    neque enim decorum est neque dis dignum,

    id. Div. 1, 52:

    quicquid dignum sapiente bonoque,

    Hor. Ep. 1, 4, 5 et saep.:

    dicere Cinnā digna,

    Verg. E. 9, 36.—Esp. freq. with supine in u:

    digna memoratu produntur,

    Plin. 6, 23, 26, § 97:

    nihil dignum dictu,

    Liv. 4, 30, 4; 9, 43, 6; 25, 1, 5; Suet. Aug. 43; Val. Max. 1, 5, 9; Sen. Ep. 94, 56; Tac. Agr. 1.—
    (β).
    With rel. clause (freq., though not in the Aug. poets):

    non videre dignus, qui liber sies,

    Plaut. Ps. 2, 2, 17; cf. id. Rud. 2, 6, 38; id. Mil. 4, 2, 52:

    qui modeste paret, videtur, qui aliquando imperet, dignus esse,

    Cic. Leg. 3, 2:

    homines dignos, quibuscum disseratur putant,

    id. Ac. 2, 6, 18; Quint. 10, 1, 131 et saep.—So with rel. adv.:

    sive adeo digna res est ubi tu nervos intendas tuos,

    if the thing is really worth your bending your energies to it, Ter. Eun. 2, 3, 20; cf.

    also: dignos esse, qui armis cepissent, eorum urbem agrumque Bolanum esse, i. e. ut eorum urbs esset,

    Liv. 4, 49, 11 Weissenb. (Madv. dignum, cf. d infra).—
    (γ).
    Absol. (that of which some one or something is worthy, to be supplied from the context): Mi. Quem ament igitur? Sy. Alium quemlibet;

    Nam nostrorum nemo dignus est (sc. amari),

    Plaut. Poen. 4, 2, 39; cf. id. Curc. 4, 2, 28:

    ut ne nimis cito diligere incipiant neve non dignos, etc.,

    Cic. Lael. 21, 78 sq.:

    illud exemplum ab dignis et idoneis ad indignos et non idoneos transfertur,

    Sall. C. 51, 27 Kritz.:

    dignis ait esse paratus,

    Hor. Ep. 1, 7, 22:

    omnes, ait, malle laudatos a se, dignos indignosque, quam, etc.,

    Liv. 24, 16 et saep.:

    quem dices digniorem esse hominem hodie Athenis alterum?

    Plaut. Ep. 1, 1, 24; cf. Suet. Aug. 54:

    dignus patronus,

    Q. Cic. Pet. Cons. 1, 2: dignior heres, Hor. C. 2, 14, 25:

    digna causa,

    Liv. 21, 6:

    dignum operae pretium,

    Quint. 12, 6, 7:

    dignas grates persolvere,

    Verg. A. 1, 600; 2, 537:

    digna gloria ruris,

    id. G. 1, 168 et saep.:

    ad tuam formam illa digna est,

    Plaut. Mil. 4, 1, 21; so, quod supplicium dignum libidini ejus invenias? (where the dat. depends on the verb), Cic. Verr. 2, 26, 16, § 40:

    id, cum ipse per se dignus putaretur, impetravit,

    id. Arch. 4, 6.—So as subst.: "nulla contumelia est, quam facit dignus;" primum quid est dignus? nam etiam malo multi digni, sicut ipse (Antonius), Cic. Phil. 3, 9, 22; so, dignum est, it is fit, proper, becoming, = aequum est, decet, convenit, Plaut. Mil. 3, 1, 129; id. Merc. 1, 2, 22; Ter. Ph. 2, 3, 55; 129; Cic. Tusc. 2, 5, 14; Liv. 1, 14; Sen. de Ira, 1, 12; Verg. G. 3, 391 al.—So comp., Liv. 8, 26, 6; Cic. Clu. 53, 146.— Sup., Cic. Rosc. Am. 3, 8.—
    (δ).
    With inf. (freq. in the Aug. poets;

    not in Cic.): concedere,

    Cat. 68, 131:

    unā perire,

    Ov. M. 1, 241:

    credere,

    id. ib. 3, 311:

    fuisse conjux,

    id. ib. 14, 833:

    decurrere spatium vitae,

    id. Tr. 3, 4, 34:

    ponere annos,

    id. ib. 4, 8, 14 al.; and more freq. in the pass.:

    cantari dignus,

    Verg. E. 5, 54:

    amari,

    id. ib. 89:

    rapi,

    Ov. M. 7, 697:

    describi,

    Hor. S. 1, 4, 3:

    notari,

    id. ib. 1, 3, 24:

    legi,

    id. ib. 1, 10, 72: Quint. 10, 1, 96 et saep.:

    auctoribus hoc dedi, quibus dignius credi est,

    Liv. 8, 26 fin.; cf.:

    uterque optimus erat, dignusque alter elegi, alter eligere,

    Plin. Pan. 7, 4.—
    (ε).
    With ut:

    non sum dignus prae te, ut figam palum in parietem,

    Plaut. Mil. 4, 4, 4; Liv. 24, 16: eras dignus ut haberes integram manum; Quint. 8, 5, 12; 12, 11, 24.—
    (ζ).
    With gen. (acc. to the Gr. axios tinos—so freq. in Inscr. v. Wordsworth, Fragm. p. 494):

    dignus salutis,

    Plaut. Trin. 5, 2, 29; cogitatio dignissima tuae virtutis, Balb. ap. Cic. Att. 8, 15 A.:

    quidquid putabit dignum esse memoriae,

    Phaedr. 4, 20, 3:

    probae,

    Ov. Tr. 4, 3, 57.—
    (η).
    With acc. of a neutr. pron. or adj.:

    non me censes scire quid dignus siem?

    Plaut. Capt. 5, 2, 16; Ter. Ph. 3, 2, 34:

    si exoptem, quantum dignus, tantum dent (di tibi), etc.,

    Plaut. Ps. 4, 1, 26.—
    (θ).
    With ad (very rare):

    ad tuam formam illa una digna est,

    Plaut. Mil. 4, 1, 21:

    amicus, dignus huic ad imitandum,

    Cic. Rep. 1, 18, 30.—
    (ι).
    With pro:

    si digna poena pro factis eorum reperitur,

    Sall. C. 51, 8; Cic. Div. in Caecil. 13, 42; Hor. Ep. 1, 7, 24.— Adv.: dignē, worthily, fitly, becomingly:

    quam digne ornata incedit, haud meretricie!

    Plaut. Mil. 3, 2, 58; id. Cas. 4, 1, 14; Cic. de Sen. 1, 2; Cassius in Cic. Fam. 12, 13; Vell. 2, 67; Suet. Aug. 66; Hor. C. 1, 6, 14; id. Ep. 2, 1, 164 al.— Comp., Hor. S. 2, 7, 47.— Sup. seems not to occur.

    Lewis & Short latin dictionary > dignus

  • 14 amo

    āvī, ātum, āre
    1) любить (patriam, uxorem, filium, epulas C, L, Sen etc.)
    a. aliquem de (in) aliquā re Ter, C etc. — любить кого-л. за что-л.
    si vis amari, ama Sen — если хочешь, чтобы тебя любили, люби (сам)
    2) питать благодарность, быть признательным (a. aliquem de или in aliqua re)
    multum te amo (quod) C — я очень благодарен тебе (за то, что)
    amabo (te) Pl, Ter, C etc. — пожалуйста, прошу (тебя), будь любезен (досл.: я буду тебе признателен)
    amabo, adjuta me Ter — сделай милость, помоги мне
    amare ait te multum, ut... Pl — он убедительно просит тебя, чтобы...
    credo hunc me non a. C — думаю, что он мною недоволен
    4) иметь обыкновение, быть склонным
    quae ira fieri amat Sl — то, в чём обыкновенно выражается гнев
    ea, quae secundae res amant Sl — то, что обыкновенно следует за (связано со) счастьем

    Латинско-русский словарь > amo

  • 15 obdulco

    ob-dulco, —, ātum, āre
    1) подслащивать ( aliquid aliquā re CA); услаждать (fauces Ambr, Aug)

    Латинско-русский словарь > obdulco

  • 16 procreator

    prōcreātor, ōris m. [ procreo ]
    родитель ( a procreatoribus amari C); создатель, творец ( mundi C)

    Латинско-русский словарь > procreator

  • 17 subrigo

    (surrigo и surgo), rēxī, rēctum, ere [ sub + rego ]
    4) подниматься, вставать (е lectulo C; sellā и de sellāC); вставать с постели ( ante lucem C)
    s. ad dicendum C — подняться, чтобы начать речь
    s. adaetherias auras или ad lumina vitae Vпоявиться на свет
    non recordor, unde cecĭderim, sed unde surrexerim C — я вспоминаю не откуда упал, а откуда поднялся, т. е. стараюсь помнить о своих успехах и забыть о неудачах
    s. in altum Cld — подняться из низов, возвыситься
    s. alicui C — вставать перед кем-л.
    s. ab aliquo Aug — расстаться с кем-л.
    5)
    а) подниматься, вздыматься
    surgens a puppi ventus Vподнимающийся с кормы (т. е. попутный) ветер
    б) порываться, устремляться ( animi juvenum ad magna surgentes Pt)
    6) подниматься войной, двинуться
    7) всходить (luna surgit V; astra ignea surgunt V)
    surgente die L — с наступлением дня, с рассветом

    Латинско-русский словарь > subrigo

  • 18 Cum grano salis

    "С крупинкой соли", "с приправой", т. е. с солью остроумия, иронически, насмешливо или критически, с некоторой поправкой, с известной оговоркой, с осторожностью.
    Плиний Старший ("Естественная история", XXIII, 8, 77) рассказывает, что римский полководец Гней Помпей, захватив дворец побежденного им понтийского царя Митридата, нашел в его секретных архивах собственноручно написанный царем рецепт лекарства, составленного из смеси высушенных орехов, фиг и листьев руты, "с добавкой крупинки соли" (addito salis grano). Это лекарство, принятое утром натощак, якобы в течение целого дня предохраняло человека от действия ядов.
    ср. Марциал, "Эпиграммы", VII, 25-32:
    Ét cerússatá candidióra cuté,
    Gútta sit, ó deméns, vís tamen ílla legí! -
    Néc cibus ípse juvát morsú fraudátus acéti,
    Néc gratá (e)st faciés, cúi gelasínus abést.
    Ínfantí meliméla dató fatuásque maríscas:
    Nám mihi quáe novít púngere Chía sapít.
    Хоть ты и пишешь одни только сладкие все эпиграммы,
    Чистя их так, что они кожи беленой белей,
    И ни крупинки в них нет соленой, ни капельки горькой
    Желчи, ты хочешь, глупец, чтобы читали их все ж!
    Пища и та ведь пресна, коль не сдобрена уксусом едким;
    Что нам в улыбке, коль в ней ямочки нет на щеке?
    Яблок медовых и смокв безвкусных давай-ка ты детям,
    Мне же по вкусу лишь та фига, которая жжет.
    (Перевод Ф. Петровского)
    Сообщения Бебеля о немецкой промышленности интересны, но, мне кажется, к ним надо отнестись cum grano salis. Что расширяется, так это большей частью промышленность по производству предметов роскоши и, пожалуй, механическое ткачество, однако пошлины на пряжу не позволяют экспортировать ткани. (Ф. Энгельс - К. Марксу, 9.I 1883.)
    Меньшевики добивались в ЦО "нейтрализации и в качестве нейтрализаторов выдвигали бундовца или Троцкого. Бундовец и Троцкий должны были играть роль свахи, которая взяла бы на себя "сочетание браком" "данных лиц, групп и учреждений" независимо от того, отреклась ли бы одна сторона от ликвидаторства или нет. Эта точка зрения свахи и составляет всю "идейную основу" примиренчества Троцкого и Ионова. Когда они жалуются и плачут по поводу того, что объединения не вышло, то это следует понимать cum grano salis. Это надо понимать так, что сватовства не вышло. (В. И. Ленин, Заметки публициста.)
    Наши одописцы льстили без меры. Это, к сожалению, неоспоримо. Но во-первых, лесть в оде требовалась обычаем того времени. Это был отвратительный обычай; но тогдашние читатели и слушатели знали, что преувеличенные похвалы, содержавшиеся в одах, должны быть принимаемы cum grano salis. (Г. В. Плеханов, История русской общественной мысли.)
    В период наибольших успехов князя Вяземского, в самих похвалах ему людей, которых мнения о себе он тщательно записывал, заключается, если их брать cum grano salis, отрицание поэтического таланта и признание только полемических способностей. (В. Д. Спасович, Князь Петр Андреевич Вяземский.)
    Белинский в письме к Боткину от конца февраля 1847 года, отвечая на упрек, что статья его о "Переписке" Гоголя написана "без довольной обдуманности и несколько сплеча", делает крайне характерное идейное признание: "Как ты меня мало знаешь! - восклицает он: - все лучшие мои статьи нисколько не обдуманы; это импровизация; садясь за них, я не знал, что я буду писать". Конечно признание это нужно принимать cum grano salis. (Р. В. Иванов-Разумник, Книга о Белинском.)
    Выше я мельком упомянул о профессоре Орбинском, ведшем изредка, по поручению факультета занятия греческими текстами. Помнится, он комментировал Еврипида и излагал все пояснения по-латыни, которою владел свободно. Но его специальностью была не классическая филология, а история философии. И в этой области он был великий мастер ясного, отчетливого, изящного изложения, почти всегда cum grano salis. Его аудитории были всегда полны... (Д. Н. Овсянико-Куликовский, Воспоминания.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Cum grano salis

  • 19 amabilis

    amābilis, e, Adi. m. Compar. u. Superl. (amo), I) liebenswürdig (Ggstz. invisus), filiola, Cic.: uxor (Ggstz. odibilis), Ambros.: mores, Cic.: insania, holder Wahn der Betörung, Hor.: vultu amabilis, Sen.: ut ameris amabilis esto, Ov.: erat cunctis hominibus amabilis, allgemein beliebt, Vopisc.: amabilior mihi Velia fuit, quod te ab ea amari sensi, Cic.: mihi quidem videntur qui utilitatum causā fingunt amicitias, amabilissimum nodum amicitiae tollere, Cic. – m. Dat., v. Pers., turbae, Sen. ep. 36, 3. – II) geeignet, Liebe zu erwecken, nihil est amabilius quam morum similitudo bonorum, Cic. de off. 1, 56.

    lateinisch-deutsches > amabilis

  • 20 amarus

    amārus, a, um (wohl v. griech. ὠμός, roh, altind. amáh), Adi. m. Compar. u. Superl., bitter (Ggstz. dulcis), I) eig.: a) v. Geschmack, sapor, Plin.: amygdala, bittere Mandeln, Pallad.: salix, Verg.: fontes vehementer amari, Vitr.: murra gustu leniter amara, Plin.: os, Bitterkeit im Munde, Cels.: calices amariores, schärferer, älterer Wein, Catull.: tantam magnitudinem fluminis facit amaram (von einer Quelle), Vitr. – subst., amarum, Plur. amara, das Bittere, die Bitterkeit, quid iudicant sensus? dulce amarum, lene asperum, Cic.: sentit dulcia et amara, Cic. – b) v. Geruch, scharf, beißend, fructus amarus odore, Plin. 18, 122: fumus, Verg. Aen. 12, 588. – c) für das Gehör, rauh, widerlich, sonitus, Stat. Theb. 10, 553. – d) für das Gefühl übh., rauh, widerlich, gelu, Stat. Theb. 5, 393. – II) übtr.: a) widerlich, widerwärtig, lästig, herb, unangenehm, casus, Ov.: rumor, Verg.: historiae, lästige (langweilige), Hor.: tamquam amara aliqua sarcina, Val. Max.: amarior morte mulier, Vulg.: necessitatis amarissimae leges, Val. Max.: amarissimae calamitates, Oros. – amarum est m. folg. Infin., Plaut. cist. 68. – b) bitter für das Gemüt, curae, Ov.: luctus, Ov. – subst., amara, ōrum, n., das Herbe, Bittere (= bitterer Kummer usw., Ggstz. dulcia), Plaut. u. Hor.: u. so amara curarum, Hor. – Acc. neutr. adv., amarum, bitter, subridere, Apul. met. 6, 13. Amm. 21, 9, 8. – c) ( wie πικρός) von der Gemütsart u. dem Benehmen dessen, der seine gereizte Stimmung gern an andern ausläßt, bitter, empfindlich, reizbar, heftig, mulieres, Ter.: hostis, grausamer, Verg.: amariorem me senectus facit, Cic. – d) von der Rede, in der sich die Bitterkeit der Gesinnung ausspricht, bitter, beißend, scharf, verletzend, lingua, Ov.: sermo, Hor.: dicta, Ov.: dictum, Amm.: sales, Quint.: amarissima maledicta, Val. Max.

    lateinisch-deutsches > amarus

См. также в других словарях:

  • Ämari — Lennuväli …   Deutsch Wikipedia

  • Amari — is a province on the island of Crete in Greece. [ [http://www.west crete.com/rethymnon prefecture.htm The prefecture of Rethymnon] ] Much of the history of Crete took place near the Psiloriti Range within Amari. One of the major geographic… …   Wikipedia

  • Amari — ist der Name einer Gemeinde auf Kreta Amari (Gemeinde) der Name des italienischen Geschichtsforschers Michele Amari der Vorname des Georgiers Amari Egadse der Name des japanischen Politikers Akira Amari ist ein männlicher Vorname, mit der… …   Deutsch Wikipedia

  • amărî — AMĂRÎ, amărăsc, vb. IV. Refl şi tranz. A căpăta sau face să capete gust amar. 2. fig. A (se) întrista, a (se) supăra, a (se) mâhni. – lat. *amarire. Trimis de ana zecheru, 10.12.2005. Sursa: DEX 98  AMĂRÎ vb. v. mâhni. Trimis de siveco,… …   Dicționar Român

  • Amari — (en grec : Αμάρι) est un village de Crète, en Grèce. Situé dans le nome de Rethymnon, le village compte 222 habitants[1]. Référence ↑ Recensement 2001 …   Wikipédia en Français

  • Amāri — Amāri, Michele, Advocat in Palermo, als Liberaler verfolgt, verließ er 1842 Palermo u. ging nach Paris, wo er sich mit den Wissenschaften beschäftigte; 1848 betheiligte er sich wieder an der Revolution u. ging dann wieder nach Paris. Er schr.: La …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Amāri — Amāri, Michele, ital. Geschichtsforscher und Orientalist, geb. 7. Juli 1806 in Palermo, gest. 16. Juli 1889. Nachdem sein Vater 1822 als Teilnehmer an einer Verschwörung erst zum Tode verurteilt, dann zu lebenslänglicher Hast begnadigt war, in… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Amari — Amāri, Michele, ital. Staatsmann, Geschichtschreiber und Orientalist, geb. 7. Juli 1806 zu Palermo, mußte wegen seines Werks »La guerra del Vespro Siciliano« (1841; deutsch 1851) nach Paris flüchten, kehrte 1848 zurück und war eine Hauptstütze… …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Amari — Amari,   Michele, italienischer Historiker und Orientalist, * Palermo 7. 7. 1806, ✝ Florenz 16. 7. 1889; kehrte 1859 nach langem Exil in Paris nach Italien zurück, wurde Professor in Florenz und war 1862 64 Unterrichtsminister Er machte sich… …   Universal-Lexikon

  • AMARI — fontes, circa Arsinoen ad sinum Arabicum. Strah …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Amari — Nom arabe formé avec le suffixe i (marque la filiation ou l appartenance à un clan) sur Amar ( amâr), qui peut signifier constructeur, édificateur, mais aussi prospère …   Noms de famille

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»